Στις 28 Σεπτεμβρίου 2018, η τεχνολογία πέθανε.
Αυτό προκύπτει τουλάχιστον από τον επικήδειο λόγο που συνέταξε ο σχεδιαστής στρατηγικής της INTL FCStone, Vincent Deluard. “Αν η τεχνολογία είναι παντού, τότε ο τομέας της τεχνολογίας πολύ απλά δεν υπάρχει πια,” έγραψε. “Αν ο τομέας της τεχνολογίας δεν υπάρχει πια, τότε η αξία του δεν δικαιολογείται πλέον.”
Και όταν μιλάμε για “θάνατο” μίας βιομηχανίας, εννοούμε το τέλος της ανάπτυξής της…
Πράγματι, οι μετοχές των τεχνολογικών εταιριών φαίνεται να έχουν ξοφλήσει. Οι μετοχές των ανώνυμων εταιριών που κατατάσσονται στον τομέα της τεχνολογίας διαπραγματεύονται σε ιστορικά πολύ χαμηλά επίπεδα, σύμφωνα με αναλύσεις της JP Morgan. Τα δύο τελευταία χρόνια, οι πιο διάσημες τεχνολογικές εταιρίες – οι λεγόμενες FAANGs (Facebook, Apple, Amazon, Netflix, Google) – έχουν δει τους δείκτες τιμής προς κέρδη ανά μετοχή να καταρρέουν κατά 60%.
Σε αυτήν την περίπτωση, ο θάνατος της τεχνολογίας είναι στην πραγματικότητα ένδειξη δύο διαφορετικών ειδών επιτυχίας. Πρώτον, η τεχνολογία πέθανε επειδή κατέκτησε τον κόσμο: Η Netflix ηγείται μίας παγκόσμιας μετάβασης στην τηλεόραση μέσω video streaming. Η Tesla επιτάχυνε την ηλεκτροκίνηση. Αλλά, όπως γράφει ο Deluard, “αν και η Tesla και η BMW τροφοδοτούν τα πολυτελή αυτοκίνητά τους μέσω μπαταρίας, γιατί η Tesla διαπραγματεύεται με υψηλότερα κέρδη από την BMW;”. Καλή ερώτηση.
Δεύτερον, οι μεγαλύτερες τεχνολογικές εταιρίες έχουν εξαντλήσει τις βασικές αγορές τους. Η Apple και η Samsung κατάφεραν να κορυφώσουν τις πωλήσεις των smartphones. Η Facebook και η Google έχουν κυριαρχήσει στην ψηφιακή διαφήμιση. Κι όμως, στις ΗΠΑ οι συνολικές δαπάνες για διαφήμιση δεν ξεπερνούν το 3% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (GDP). Πώς μπορεί μία εταιρία να αναπτύσσεται διαρκώς σε έναν τομέα που δεν αναπτύσσεται; Εύκολο: Δεν μπορεί. Μπορεί να υπάρχει μία Μαλθουσιανή παγίδα σε όλη αυτήν την “Οικονομία της Προσοχής”. Τελικά, η ανάπτυξη του εισοδήματος έρχεται αντιμέτωπη με τους φυσικούς περιορισμούς της αύξησης του πληθυσμού.
Υπάρχει, όμως, και μία τρίτη ερμηνεία που προκύπτει από τους τελευταίους 12 μήνες: Ίσως να μην είναι το τέλος της τεχνολογίας, ούτε καν η αρχή του τέλους της. “Είναι το τέλος της αρχής της,” λέει ο αναλυτής Benedict Evans.
Στην πρώτη τους περίοδο, οι τεχνολογικές εταιρίες έλυναν κυρίως τα προβλήματα των ψηφιακών μέσων. Χρειαζόμασταν μία ψηφιακή πύλη παγκόσμιας πληροφόρησης; Η Google το έκανε. Χρειαζόμασταν ένα παγκόσμιο ψηφιακό χωριό για να επικοινωνούμε; Η Facebook το έκανε.
Τα προγράμματα λογισμικού κατασπάραξαν τα ΜΜΕ. Τώρα ετοιμάζονται να κατασπαράξουν την παγκόσμια οικονομία. Ένας από τους μεγαλύτερους τομείς που οι τεχνολογικές εταιρίες ήδη έχουν αρχίσει να ροκανίζουν είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο. Οι ψηφιακές αγορές στις ΗΠΑ είναι μία βιομηχανία $500 δισεκατομμυρίων. Στην Κίνα και στη Νότια Κορέα, πάνω από 20% των αγορών γίνεται μέσω ίντερνετ.
Πολλές από τις μεγαλύτερες τεχνολογικές εταιρίες έχουν αρχίσει να δραστηριοποιούνται στο ψηφιακό εμπόριο. Το Instagram έχει γίνει κατάλογος μόδας για τη γενιά των Millennials. Οι smart οικιακές συσκευές της Google προτείνουν νέα προϊόντα σύμφωνα με την διακόσμηση του σπιτιού σας. Φανταστείτε ένα λογισμικό μηχανικής μάθησης που αναγνωρίζει τα έπιπλά σας και σας προτείνει προϊόντα που ταιριάζουν στον χώρο σας.
Την προηγούμενη δεκαετία, λέγαμε ότι κάθε τεχνολογική εταιρία είναι και εταιρία μάρκετινγκ. Την επόμενη δεκαετία, δεν θα είναι υπερβολή να πούμε ότι κάθε τεχνολογική εταιρία θα είναι και εμπορικό κέντρο. Με το Amazon Prime, ο Jeff Bezos προσπάθησε να “δέσει” όλη την οικονομία με μία ετήσια συνδρομή. Και όπως σχολιάζει ο καθηγητής μάρκετινγκ του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Scott Galloway, “Αυτό το μοντέλο της ετήσιας συνδρομής για όλες τις υπηρεσίες είναι υπερβολικά ελκυστικό για να το αγνοήσουν οι ανταγωνιστές του. Φανταστείτε,” συνεχίζει, “το τμήμα των wearables της Apple να συνεργαζόταν με ιατρικές και ασφαλιστικές εταιρίες για να αναπτύξουν ένα δίκτυο δεδομένων – γιατρών – συσκευών που θα στοχεύει την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.”
Αυτές είναι οι φιλοδοξίες για το μέλλον της τεχνολογίας. Κάτι τέτοιο, όμως, απαιτεί τεράστιο κεφάλαιο, τρομερή οργάνωση και μακρόχρονες δοκιμασίες πειραματισμού και σφάλματος. Η επόμενη πρόκληση θα είναι δύσκολη, και είναι πιθανόν η κατάρρευση των δημόσιων αποτιμήσεων των τεχνολογικών εταιριών να οφείλεται ακριβώς σε αυτό.
Δεν αποκλείεται, συνεπώς, αυτοί που μιλούν για “το τέλος της τεχνολογίας” και εκείνοι που μιλούν για “το τέλος της αρχής” να μιλούν, στην ουσία, για το ίδιο πράγμα: Οι μετοχές των τεχνολογικών εταιριών έχουν πέσει επειδή έχουμε καταφέρει να φτάσουμε στην κορυφή των ψηφιακών μέσων. Τώρα μεταβαίνουμε σε μία δεύτερη περίοδο, όπου οι τεχνολογικές εταιρίες καλούνται να κατακτήσουν ολόκληρο τον κύκλο ζωής των αγοραστικών μας συνηθειών. Αυτή είναι η νέα κορυφή.
